Deze intrigerende vraag over privacy rechten drong zich begin september in vol ornaat bij mij aan. Dat heeft te maken met een filmopdracht van een biodanza festival. En als je mensen in het publiek gaat filmen moet je je houden aan privacy rechten. Dan krijg je te maken met regels, grenzen zoeken voor artistieke vrijheid en respect behouden voor het individu, hoe grillig diens wensen ook zijn. In deze blog vertel ik iets over mijn ervaring die dag.
Is vooraf informeren genoeg voor de privacy rechten?
De deelnemers werden bij de entree van het festival gewezen op het feit dat er gefilmd werd. Vooraf aan de deelname werd hen gevraagd om op een formulier aan te geven of ze ermee akkoord konden gaan dat ze mogelijkerwijs op de film te zien zijn. Om preciezer te zijn: of ze akkoord konden gaan met het herkenbaar in beeld komen in de film. Op een klein percentage na kon iedereen zich vinden in een ‘publieksrol’ in de film.
We dachten dat dit afdoende zou zijn voor het beschermen van de privacy rechten.
Checken
De film werd door mij en nog een andere filmmaker geschoten. Het festival was een succes en de preview voor de film die wij opleverden aan de opdrachtgever was geslaagd. Voordat deze mocht worden vrijgegeven moesten zij de film nog voorleggen aan de mensen die zich van toestemming hadden onthouden. Even checken dus. Ze werden gevraagd om het terug te melden als ze zichzelf in beeld zagen.
Herkenbaarheid
Zo geschiedde het en het geluk was dat er maar twee mensen waren die een veto uitspraken over de scenes waarin zij te zien waren. Twee is overzichtelijk zou je denken, maar één van die twee kwam redelijk frequent voor. Dat betekende dus relatief veel werk opnieuw doen in de montage. Een ander punt dat ons te denken gaf is dat de vrouw die bezwaar maakte weliswaar in beeld kwam maar daarin zeker niet herkenbaar was. En het woord herkenbaarheid was nadrukkelijk vermeld in het formulier. Je zag bij deze vrouw alleen een rug. Sommige stukken zelfs zonder achterhoofd. Hoe dan ook ze was niet identificeerbaar. Toch stond deze dame er op dat alle beelden waarin zij verscheen er uit moest.
Discussie
Je kunt dan gaan discussiëren over de vraag in hoeverre iemand herkenbaar is, maar die discussie zijn we uit de weg gegaan. Alle beelden waarop zelfs maar het kleinste deel van haar te zien zou zijn hebben we verwijderd. Dat ging in dit geval ten koste van hele gave beelden waar 99% andere deelnemers op te zien waren. Kun je dit soort discussies voorkomen? Lastig. Waarschijnlijk kun je zoiets juridisch helemaal dicht timmeren met reglementen en ontbindende voorwaarden, maar dan ga je paarse krokodillen creëren waar niemand iets van begrijpt. En dat is het laatste wat je wilt op een festival wat een feest behoort te zijn en de grote meerderheid niet moeilijk doet.
Lessen geleerd
De les die ik er zelf uit trok is dat je privacy rechten niet moet onderschatten en dat je er altijd rekening mee moet houden. Daarom moet je in een project zoals omschreven, altijd genoeg beeldmateriaal schieten om je keuzes te maken in de montage. Gelukkig had ik dat in dit geval. Maar ik weet niet wat ik gedaan zou hebben als dat anders was. Als het op zijn scherpst moet worden gespeeld is het naar mijn idee vrijwel altijd de opdrachtgever, die knopen moet doorhakken, want die plaatst de film in de openbaarheid. Dus als er een privacyclaim mocht volgen is niet de filmproducent maar de opdrachtgever aan te spreken. Als filmmaker moet je je wel beschikbaar stellen voor montage aanpassing en dan is de vraag in hoeverre je concessies wilt doen aan het creatieve concept. En dus ook hoeveel ruimte je inlevert van je artistieke vrijheid. Ik ben zelf iemand die die daar flexibel in is en klantenbelang (inclusief de geportretteerde) laat prevaleren.
Wie heeft het laatste woord?
Ik respecteer de wens van de opdrachtgever en ook de wens van de geportretteerde zo veel mogelijk. Wat dat laatste betreft kom je dus wel in heftige discussies als de herkenbaarheid feitelijk nihil is. Waar nu precies de grenzen liggen is een vaag gebied. Een andere vraag is welke afwegingen je maakt vanuit artistiek oogpunt? Dat zijn boeiende vragen die niet alleen hersenbrekers opleveren maar ook veel tijd kosten. Ben jij jurist en wil je hier iets over kwijt? Laat het me weten, ik benieuwd.Wil je zien wat de film uiteindelijk geworden is, kik dan even op deze link en kies de film over het biodanza festival.