Moet je eerst jezelf kennen om goed te kunnen pitchen?

Authentiek presenteren en pitchen is meer dan een techniek — het is een samenspel tussen zelfinzicht, oefening en aanwezigheid.
Toch woedt onder trainers en coaches al jaren een discussie:
moet je eerst aan de binnenkant werken — zelfkennis, drijfveren, overtuigingen — voordat je geloofwaardig kunt presenteren?
Of leer je juist authentiek pitchen door het gewoon te doen, en groeit het zelfvertrouwen vanzelf?

Twee kampen, twee waarheden

1. Het binnenkant-kamp

Deze trainers beginnen bij reflectie: Wie ben ik? Wat drijft mij? Waar sta ik voor?
Hun overtuiging: pas als je jezelf kent, kun je overtuigend spreken.
Authenticiteit komt van binnenuit, niet uit techniek.

Ze werken met persoonlijkheidsprofielen, archetypen, waarden en drijfveren.
Hun doel: innerlijke congruentie.
Hun risico: te veel zelfanalyse en te weinig meters.

2. Het doen-kamp

Deze trainers beginnen juist met actie: Wat wil je bereiken met je pitch?
Laat ze schrijven, oefenen, herhalen — en de rest volgt vanzelf.
Hun uitgangspunt: door te doen groeit het zelfvertrouwen.
Eerst gedrag, dan geloof.

Hun kracht: tempo en directe resultaten.
Hun risico: de pitch klinkt goed, maar mist ziel.

Wat er écht gebeurt bij leren presenteren

Zelfexpressie — of je nu pitcht, traint of debatteert —
is geen trucje, maar een samenspel tussen wie je bent, wat je wilt en hoe je communiceert.

Daarom is het niet óf de binnenkant, óf de buitenkant.
Het is een dans tussen beiden.

Je leert door te doen (ervaren),
maar je groeit door te begrijpen (reflecteren).

Wie die twee combineert, ontwikkelt presence —
het vermogen om aanwezig te zijn met volle aandacht én geloofwaardigheid.

Een blik op zelfexpressie in de politiek

Je ziet het verschil tussen trait, drijfveer en zelfexpressie dagelijks op televisie,
bijvoorbeeld in de manier waarop Dilan Yeşilgöz-Zegerius, Rob Jetten en Jimmy Dijk debatteren.

• Dilan Yeşilgöz-Zegerius
  toont een Rode–Oranje drijfveer: daadkracht, controle, strategisch leiderschap.
  Haar traits — extravert, doelgericht, stressbestendig — zorgen voor een krachtige expressie.
  Ze communiceert vanuit overtuiging en tempo, maar haar stijl kan afstand scheppen zodra de emotionele toon ontbreekt.
  → Sterke presence vanuit wilskracht, risico op verminderde warmte.

• Rob Jetten
  straalt eerder Blauw–Groene drijfveren uit: harmonie, betrouwbaarheid, verbinding.
  Zijn traits zijn bedachtzaam, gestructureerd en sociaal invoelend.
  Daardoor voelt hij gecontroleerd en correct, maar soms minder spontaan.
  → Geloofwaardig, maar nog sterker wanneer hij durft los te laten.

• Jimmy Dijk
  belichaamt Rood–Groen: strijdvaardigheid met een sociaal hart.
  Zijn traits — emotioneel expressief, gepassioneerd, direct — maken hem een natuurlijke spreker.
  Zijn overtuiging (“ik sta op voor de gewone man”) is voelbaar in toon en lichaamstaal.
  → Hoog pathos, maar het vraagt soms om meer nuance en rust.

Deze drie stijlen zijn even legitiem — ze illustreren alleen dat zelfexpressie altijd congruent is met iemands binnenkant.
De kijker voelt het verschil tussen aangeleerd gedrag en bezielde aanwezigheid.

Even een stap terug: wat zijn traits en drijfveren eigenlijk?

Traits – je natuurlijke stijl van doen en communiceren

In de psychologie verwijst het begrip trait (of persoonlijkheidstrek) naar de stabiele eigenschappen die bepalen hoe jij van nature reageert, denkt en communiceert.
Het zijn je automatische voorkeuren, je gedragsstijl.

Voorbeelden:

• Ben je van nature spontaan of bedachtzaam?

• Ga je recht op je doel af, of luister je eerst?

• Denk je in beelden, of in stappen?

Traits zijn grotendeels aangeboren en relatief constant in de tijd.
Ze vormen het instrument waarmee jij jezelf uitdrukt — de toon, het ritme en de energie van je communicatie.

Drijfveren – de innerlijke motor achter je gedrag

Drijfveren gaan niet over hoe je je gedraagt, maar over waarom je dat doet.
Ze zijn verbonden met je waarden, overtuigingen en motivatie.
In Spiral Dynamics worden drijfveren beschreven als bewustzijnslagen: van veiligheid en orde (Paars en Blauw), via prestatie (Oranje) en verbinding (Groen), tot inzicht en betekenis (Geel en Turkoois).

Waar traits iets zeggen over vorm,
zeggen drijfveren iets over richting en energie.

Je kunt het zo samenvatten:

Traits bepalen de manier waarop jij spreekt.
Drijfveren bepalen waarom jij spreekt.

Wanneer deze twee lagen met elkaar in lijn komen —
je natuurlijke stijl past bij wat je werkelijk drijft —
ontstaat er vanzelf authenticiteit.

Leren van binnenuit én van buitenaf

Binnenkant: bewustwording

Wanneer je je traits (je natuurlijke expressiestijl) en drijfveren (je motivatie en waarden) begrijpt,
ontdek je waarom bepaalde dingen moeiteloos gaan en andere niet.
Dat inzicht maakt je vrijer, niet trager.

Iemand die van dit onderwerp haar specialiteit heeft gemaakt is Amy Cuddy.

Buitenkant: ervaring

Door te oefenen met pitchen — camera aan, terugkijken, corrigeren —
bouw je ritme, routine en spierkracht op.
Actie schept vertrouwen.
Maar pas als je weet waarom je spreekt, krijgt dat vertrouwen richting.

De waarheid ligt in de integratie

Wie alleen oefent, wordt vaardig.
Wie alleen reflecteert, wordt bewust.
Maar wie beide combineert, wordt overtuigend.

Een sterke pitch vraagt om balans tussen bewustzijn en gedrag.
Tussen bezieling en beheersing.
Tussen authenticiteit en techniek.

Presence ontstaat waar oefening en bewustzijn elkaar ontmoeten.

Van inzicht naar ervaring

In mijn trainingen stuur ik altijd aan op integratie — niet óf de binnenkant, óf de buitenkant, maar de ontmoeting daartussen.
Reflectie krijgt pas betekenis als ze wordt gevolgd door actie.
Daarom ligt het accent in mijn aanpak op doen, oefenen en ervaren.

Ik geloof dat leren spreken met overtuiging niet draait om spanning, maar om moeiteloosheid —
een natuurlijke staat van energie waarin hoofd, hart en stem samenwerken zonder strijd.
In die sfeer voelen deelnemers zich vrij om te experimenteren, fouten te maken en te groeien.

En precies dát blijkt telkens weer de sleutel:

Wie zich vrij voelt om te oefenen,
ontdekt vanzelf hoe authentiek communiceren aanvoelt.

Thuis zelf oefenen? Geweldig idee.

Misschien wil je eerst zelf wat oefenen voordat je in een training bij mij stapt.
Heel goed idee — oefening baart kunst.
Met alleen je smartphone kom je al een heel eind.
Zo’n oefenmoment hoeft niet perfect te zijn; het gaat erom dat je voelt wat er gebeurt als je jezelf hardop iets hoort vertellen.

Een rustige plek in het park, een stille kamer of een avondwandeling kan al genoeg zijn om te beginnen.
Neem korte fragmenten op en kijk ze terug zonder oordeel.
Je zult merken dat je vanzelf ontspant, en dat je stem, tempo en energie zich aanpassen zodra je vaker oefent.

Om je wat richting te geven, kun je starten met het beantwoorden van de volgende vragen:

1. Welke voordelen gaat mijn klant direct ontdekken wanneer hij met mij samenwerkt?

2. Welk gevoel houdt mijn klant altijd over na contact of samenwerking met mij?

3. Waarmee onderscheid ik mij in mijn markt of vakgebied?

4. Waarom kan ik met recht zeggen dat ik een expert ben in wat ik doe?

5. Hoe komt het dat ik zo gegroeid ben in mijn vak en waar zie ik dat aan terug?

Deze vragen helpen je niet alleen om helder te formuleren wat je doet,
maar vooral om te voelen waarom het ertoe doet.
En juist die combinatie — helderheid en bezieling — vormt de kern van een sterke, authentieke pitch.